6. Onderweg naar inclusie

Op de Plantage werken we cyclisch aan opbrengsten en denken we goed na over onze streefdoelen. De aanpak die daarbij hoort en de manier waarop we analyseren of de gevolgde aanpak effect heeft gehad is constant in ontwikkeling. Leerkrachten volgen hun leerlingen nauwgezet in hun ontwikkeling. Zij stellen halfjaarlijks groepsplannen op die gebaseerd zijn op hoge verwachtingen van de kinderen en evalueren na afloop wat de opbrengsten waren. Gedurende het jaar organiseren we studiedagen en overlegmomenten om ons onderwijs te evalueren en bij te stellen.

Handelingsgericht en opbrengstbewust

We werken handelingsgericht, d.w.z. dat we van alle kinderen stimulerende kenmerken benoemen en waar nodig belemmerende kenmerken en sluiten vervolgens aan bij de onderwijsbehoefte van de kinderen en clusteren die behoeften zoveel als mogelijk. Van alle leerlingen worden de ontwikkelingen op leer- en sociaal emotioneel gebied gevolgd. Dit gebeurt met behulp van de informatie van de voorschoolse periode van een 4-jarige, observaties, vragenlijsten en methode en niet-methodetoetsen (Leerling Volg Systeem, LVS) en beoordelingen. De gegevens worden digitaal verzameld in ParnasSys. Het leerling dossier bevat gegevens over het gezin, verslagen van gesprekken met de ouders, resultaten van toetsen, verslagen van onderzoeken en groeps-en individuele plannen die zijn opgesteld om aan onderwijsbehoeften te werken en resultaten van toetsen (opbrengsten). Op verschillende momenten in het jaar worden niet-methodetoetsen (LVS- Cito) afgenomen door de leerkrachten om de kinderen te volgen en de resultaten worden besproken met de intern begeleider en de groepsleerkracht. We kijken dan vooral naar de groei die kinderen wel of niet hebben gemaakt en welke aanpak daarbij hoort. Zo krijgen de kinderen die onder of ver boven een door de school bepaald streefniveau hebben gescoord een speciale aanpak.

Bij voorkomende situaties waarbij we als school een duidelijke hulpvraag hebben, de hulpvraag niet helder kunnen formuleren of handelingsverlegen zijn maken we gebruik van ondersteunende diensten. We kunnen in dat kader gebruik maken van Onderwijspunt. Een bovenschoolse CorDeo-voorziening die allerhande expertise kan inzetten om ons op weg te helpen bij meer of minder ingewikkelde vraagstukken en situaties. Daarnaast zijn wij betrokken bij het Samenwerkingsverband (SWV) Rijn en Gelderse Vallei. Vanuit dit SWV is een aanbod ontwikkeld in het kader van school-, groeps- en leerlingondersteuning. We maken als Plantage veelvuldig gebruik van dit aanbod. Tevens is een doel van het SWV om expertise te ontwikkelen en te delen. In dat kader worden verschillende ontwikkelsubsidies verstrekt en expertisedeling gefaciliteerd.

Ondersteuning door de intern begeleider (IB)
Op De Plantage werkt een intern begeleider (IB). De intern begeleider is een leerkracht die activiteiten rond het bieden van leerlingondersteuning coördineert. De IB leidt o.a. groeps- en leerlingbespreking en spreekt met de leerkrachten over de vorderingen van de kinderen en voeren gesprekken over de voortgang van de kinderen met ouders en leerkrachten.

Ondersteuning door de remedial teacher (RT)
Soms is het voor een kind niet mogelijk om het streefniveau van de grote groep te volgen. De remedial teacher (RT) onderzoekt in overleg met de leerkracht(en) en intern begeleider kinderen met bepaalde leerproblemen en komt indien mogelijk met een advies voor de leerkracht. De leerkracht maakt voor dat kind een plan waarin wordt beschreven welke werkwijze een bepaalde periode gehanteerd gaat worden. Als deze extra ondersteuning niet voldoende resultaat heeft, kan de hulp van de RT gevraagd worden. In het ondersteuningsteam wordt onderzocht en vastgesteld wat er voor het kind mogelijk is binnen de school. Ouders worden zoveel en zo vroeg mogelijk betrokken in dit proces.

Ondersteuning door de onderwijsassistenten (OA)
Om de leerkracht te ondersteunen bij het werk in de groep of met groepjes leerlingen c.q. individuele leerlingen zijn er op de Plantage twee onderwijsassistenten (OA) werkzaam. Ze leveren een bijdrage aan de leerlingondersteuning door op basis van de gemaakte plannen op groeps-of leerlingniveau bepaalde zaken uit te voeren. Dat kunnen hele praktische ondersteunende werkzaamheden zijn, maar ook bijvoorbeeld herhaalde instructie, inoefening etc.

Meer- en hoogbegaafden
Onze school streeft ernaar in een zo vroeg mogelijk stadium te onderkennen of een kind kenmerken vertoont van meer- of hoogbegaafdheid, om te voorkomen dat een kind gaat onderpresteren en het kunnen bieden van het juiste aanbod. Daarom wordt al bij de intake aandacht aan dit onderwerp besteed. Wij gebruiken enkele instrumenten om tijdens de schoolloopbaan van het kind dit vast te stellen (onder andere het zogenaamde digitale handelingsprotocol). Op basis van onze bevindingen zal een kind extra ondersteuning krijgen, ofwel een specifiek aanbod. Veelal zal dat bestaan uit verdieping en verbreding. Tevens kunnen kinderen deelnemen aan de Plusklas op De Plantage. Om deel te kunnen nemen aan deze Plusklas zijn enkele criteria opgesteld. De IB coördineert dit proces vanaf 2022 samen met een twee HB-specialist.

Aanpassing 2023: Na extern onderzoek en advies in 2019 zijn we schoolbreed aan de slag gegaan met het beleidsplan meer- en hoogbegaafden. Onder leiding van de IB - vanaf 2022 ook een tweede HB-specialist - en de projectgroep meer- en hoogbegaafdheid wordt er tijdens een aantal studiemomenten aandacht zijn voor het (doorlopende) aanbod voor en de begeleiding van kinderen die meer-/ of hoogbegaafdheid gegeven.

Hoe wij onze leerlingondersteuning vormgeven staat uitgewerkt in het Plantage Schoolondersteuningsplan (SOP). Aanpassing 2023: vanaf de start van het schooljaar 2023-2024 is er een geactualiseerde versie beschikbaar.

Zoals eerder aangegeven is dit schoolplan inhoudelijk geënt op de strategische koers van CorDeo. Van de vijf centrale thema's gaat er één specifiek over een toekomstbestendig thema, te weten 'inclusief onderwijs'. In deze paragraaf beschrijven we wat we hiermee bedoelen.

Inclusie gaat over het aanvaarden van de verscheidenheid en gelijkwaardigheid. Het gaat over insluiten in plaats van uitsluiten of mensen apart zetten. Het is onze droom dat alle kinderen samen naar dezelfde school kunnen. Dat de school zich aanpast aan de leerling en zijn mogelijkheden. Dat we niet kijken wat een kind heeft, maar wat hij of zij nodig heeft en wat dat vraagt van de leerkracht. Inclusief onderwijs gaat over het accepteren en normaliseren van verschillen en de bereidheid om aanpassingen te verrichten. Niet alleen in het gebouw, maar ook in de manier van werken. Aanpassen als uitgangspunt wanneer de leerling dit nodig heeft. Dat betekent dat we moeten omgaan met de grote verschillen die er tussen mensen zijn – daarbij niet alleen kijkend naar de leerling maar ook naar wat het van jezelf vraagt en wat het je doet. Het samen vormen van een inclusieve gemeenschap mag ons wat kosten en het kan ongemak geven – we willen het doen vanuit de vaste overtuiging dat we juist zó recht doen aan onze leerlingen en heel praktisch handen en voeten geven aan onze opdracht als volgeling van Jezus (zie bijlage). 

Inclusief onderwijs werkt niet alleen van buiten naar binnen (‘iedereen mag bij ons komen’) maar ook van binnen naar buiten. Kinderen zijn erbij gebaat dat ze opgroeien in een eenduidige, op elkaar afgestemde omgeving – en dit is nog sterker van toepassing op kinderen met ‘bijzondere behoeften’. Zowel beperkingen als mogelijkheden ontstaan namelijk in de complexe interactie tussen het kind en zijn omgeving (thuissituatie, school, maatschappij). We zoeken daarom actief de samenwerking op met ouders en (waar nodig) andere betrokken partijen in het leven van onze leerlingen – denk hierbij bijvoorbeeld aan logopedisten, GGD, fysiotherapeuten en welzijnswerkers. 

Inclusie is een ideaal waar wij stap voor stap naar toe werken. Door op onderzoek uit te gaan, in gesprek te gaan, te zoeken naar mogelijkheden et cetera. Heel concreet zien wij een eerste stap richting inclusief onderwijs door deel te nemen aan het overleg binnen Veenendaal tussen PO, SBO en SO. We onderzoeken hoe we samen stappen kunnen zetten naar inclusief onderwijs, misschien wel uiteindelijk in één gebouw en met één centrale visie op inclusie. Dat zal een traject zijn wat enkele jaren gaat duren en waarvan de uitkomst nog geenszins vast staat. Een prachtige uitdaging vanuit de hierboven beschreven visie op inclusie.

Aanpassing 2023: Onze school is samen met een school voor speciaal basisonderwijs en een school voor speciaal onderwijs uit Veenendaal gesprekken opgestart die gaan over deelname aan een inclusief Integraal Kindcentrum. Deze gesprekken vonden in eerste plaats op bestuurlijk niveau en directieniveau. Na een periode van vertraging door problemen ten aanzien van (onderwijs) huisvesting in Veenendaal worden vanaf het schooljaar 2023-2024 ook personeel en ouders intensiever betrokken. De aanleiding voor deze ontwikkeling is het feit dat de Plantage toe is aan een nieuw gebouw in de komende periode, net als de genoemde andere scholen. Daarnaast heeft CorDeo (en dus ook de Plantage) de ambitie uitgesproken toe te groeien naar inclusiever onderwijs. Hierbij gunnen we onze leerlingen een plek waar expertise samenkomt en zij vanuit hun talent werken naar een volwaardige plek in de samenleving kunnen groeien. In het te ontwikkelen kindcentrum raken professionals geïnspireerd door samenwerking met partners en uitwisseling van kennis en vaardigheden. Nieuwbouw zal op z'n vroegst pin 2025 of 2026 gereed zijn.

Hoe wij onze leerlingondersteuning vormgeven staat uitgewerkt in het Plantage Schoolondersteuningsplan (SOP).

Op De Plantage streven we naar zoveel mogelijk inclusief onderwijs, dat betekent dat we in onze school verscheidenheid en gelijkwaardigheid omarmen en ons aanbod daar zo goed mogelijk op aansluiten.  In deze paragraaf beschrijven we concrete doelen voor de komende jaren.

In hoofdstuk 5 hebben we beschreven hoe wij werken aan onderwijs van kwaliteit, in lijn met de strategische koers van CorDeo. In hoofdstuk 6.1 en 6.2 hebben we beschreven wat onze visie is op de inclusieve gedachte. We hebben de volgende doelen gesteld in het kader van 'inclusief onderwijs op De Plantage' voor de komende jaren.